Nhân dịp kỷ niệm ngày Kiểm lâm thế giới 31/7/2021, xin được trích đoạn từ cuốn sách TRỞ VỀ NƠI HOANG DÃ của tác giả TRANG NGUYỄN để cộng đồng hiểu hơn về những nguy hiểm của một nghề có tên gọi KIỂM LÂM.
Hồi làm việc ở vườn quốc gia Kruger tại Nam Phi, tôi được gặp một đại úy chỉ huy đội đặc nhiệm phòng chống nạn săn trộm mà ở đây tôi không tiện nói tên. Mặc dù rất bận rộn, nhưng ông cũng đã rất nhiệt tình dành cho tôi khoảng một tiếng đồng hồ gặp mặt và trò chuyện, giúp tôi hiểu hơn về cách vườn quốc gia Kruger vận hành và các đội phòng chống nạn săn trộm sẽ hành động như thế nào khi có báo động xảy ra.
Đây là một công việc căng thẳng, nguy hiểm và yêu cầu người chỉ huy phải đưa ra mệnh lệnh thật nhanh nhạy và chính xác. Nếu người chỉ huy chần chừ hoặc đưa ra quyết định một cách thiếu cân nhắc, thì chính quyết định này sẽ mang lại cái chết của tê giác, voi, hay thậm chí là cả đồng đội trong đội đặc nhiệm nữa. Ngày nay, đại đa số những người kiểm lâm phải thông qua huấn luyện quân sự dài ngày để chống lại nạn săn trộm. Kiểm lâm nơi đây dùng đến 80% số thời gian của mình để tập huấn như trong quân đội, rèn luyện sức khỏe, kỹ năng bắn súng, chiến đấu và sử dụng các thiết bị quân đội.
Cuộc sống của họ vì thế mà cũng trở nên nguy hiểm hơn rất nhiều. Nhiều người đã bỏ cuộc, nhưng nhiều người vẫn cố gắng bám trụ lại với ngành. Ví dụ như trường hợp của anh Thomas, một người thanh niên trong làng đã tham gia làm kiểm lâm ở Kruger đã được 8 năm. Kể từ sau khi cha anh qua đời thì anh đã trở thành nguồn thu nhập chính của gia đình. Với nguồn lương ít ỏi, anh không chỉ nuôi sống vợ, một cậu con trai, mà còn cả 7 người anh em khác trong gia đình. Anh làm việc trong đội đặc nhiệm phòng chống nạn săn trộm, có nghĩa là anh và đồng nghiệp của mình thường xuyên phải đối mặt với những kẻ đi săn trái phép. Công việc nguy hiểm, những kẻ săn trộm được trang bị vũ khí tối tân từ những tổ chức tội ác xuyên quốc gia và cây cỏ giúp chúng ngụy trang.
Theo tình hình hiện tại, một người hoạt động trong đội đặc nhiệm phòng chống săn trộm đấu súng với bọn săn trộm trung bình khoảng 3 – 4 lần trong một tháng. Có những ngày, họ phải đối mặt với những kẻ săn trộm vài lần, và chúng hoạt động liên tục, cả ngày lẫn đêm. Công việc thực sự rất căng thẳng, những lần đấu súng, săn trộm bị thương, bị bắn chết, đồng đội bị thương, bị bắn chết… tất cả những sự việc này đều có ảnh hưởng đến tâm lý khi đi làm nhiệm vụ.
Chính vì thế mà những năm gần đây, vườn quốc gia Kruger cũng đã hỗ trợ để nhân viên của mình được gặp gỡ và trị liệu với các bác sĩ tâm lý sau mỗi lần chạm trán với bọn săn trộm. Điều đặc biệt ở đây là người thân của những chiến sĩ trong đội phòng chống nạn săn trộm cũng được tham gia cùng với chồng và con mình. Vợ của anh kiểm lâm Thomas chia sẻ:
– Thomas đang làm một công việc vô cùng nguy hiểm, anh ấy phải đối mặt với những kẻ săn trộm hung hãn, và đôi khi bị cả động vật hoang dã tấn công nữa. Anh ấy luôn cố gắng làm việc rất chăm chỉ. Khi anh ấy đi làm, tôi ở nhà một mình chờ đợi anh ấy về, tôi rất lo, và cũng rất nhớ anh ấy. Đôi khi tôi nghĩ rằng anh ấy sẽ bị bọn săn trộm giết hại. Những gì xảy ra ở ngoài rừng, anh ấy không kể với tôi. Tôi biết anh ấy sợ tôi lo lắng.
Sự hăm dọa và xa lánh cũng là một vấn đề lớn. Rất nhiều kiểm lâm sinh sống trong cùng một khu vực với những kẻ săn trộm, khiến cho họ và gia đình bị ghét bỏ. Nhiều người dân trong làng phụ thuộc vào số tiền có được do những người tham gia săn trộm mang về. Số tiền này thường là rất lớn so với nguồn lợi nhỏ mà họ có được từ nghề nông, hay tham gia công việc làng xã. Vì thế mà nhiều kiểm lâm lo sợ khi quay trở về nhà, họ có thể bị xa lánh, ghét bỏ bởi những người dân làng, đặc biệt là nếu kẻ săn trộm bị kiểm lâm bắn chết.
Đồng nghiệp của anh Thomas, Mzimba là một ví dụ điển hình của sự việc đáng tiếc này. Anh ấy tham gia trực tiếp trong vụ truy bắt người anh họ của mình. Khi người anh họ này bị bắt và bị đi tù, anh ta thề sẽ trả thù Mzimba.
Số kiểm lâm bị thương và bị giết hại bởi những kẻ săn trộm cũng tăng lên cùng với số lần đụng độ, nổ súng và số tê giác bị giết hại. Đôi khi mặc dù đang thực thi nhiệm vụ, nhưng kiểm lâm cũng có thể bị buộc tội giết người khi bắn những kẻ săn trộm. Những người quản lý khu bảo tồn Cố gắng bảo vệ nhân viên của mình, nhưng việc điều tra lại phụ thuộc vào cảnh sát khu vực, và nhiều khi chứng cứ tại hiện trường chống lại những người kiểm lâm.
Vào tháng Mười hai năm 2014, ba kiểm lâm tại vườn quốc gia Kruger đã phải ra tòa vì bị buộc tội giết người khi truy bắn một kẻ săn trộm.